Zabytki architektury

1. Kościół parafialny św. Jadwigi- Gryfów Śląski , Plac Kościelny

Kościół pochodzi z XV w., został wybudowany przez ewangelików,  jego obecny wygląd pochodzi z odbudowy po pożarze w 1856r.W północną ścianę  wmurowane są  i luźno w pobliżu ustawione manierystyczne, barokowe i rokokowe nagrobki. Na północ od kościoła  rozciąga się cmentarz, który został założony w XVIII w., w 1860r. uporządkowano; aleje obsadzono drzewami a ich nawierzchnie ulepszono. Na obwodzie murów cmentarza znajdują się epitafia i grobowce bogatych mieszczan gryfowskich. Cmentarz dzieli się na część katolicką z poł. XVI w. i część ewangelicką z pocz. XIX w.

 

3. Ratusz – Gryfów Śląski, Rynek 1

Pierwszy ratusz został wybudowany w 1276r.. Pełnił on wówczas gównie funkcje handlowe. Kamienny ratusz w Gryfowie rozpoczęto budować w 1524r.. W następnych latach był rozbudowywany. W późniejszych wiekach wielokrotnie spalony i odbudowywany. Z dawniej świetności budynku pozostało kilka sklepień, potężny mansardowy dach i parę detali. Najciekawszym detalem jest kamienna tablica wykuta z okazji wzniesienia wieży przez burmistrza Steudnera w 1624 r. Na środku tablicy znajduje się herb miasta, przedstawiający rycerza w zbroi stojącego naprzeciw gryfa. Nad tablicą okno z kamieniarką renesansową przesłonięte gęstą kratą. Tutaj dawniej mieścił się areszt miejski.
Na uwagę zasługuje również górny fragment, wmurowanej w północną ścianę, tablicy datowanej 1777 i posiadającej inicjały 'IGHB’. Pozostała część kamieniarki zaginęła. W 1929r. spaliła się  wieża ratuszowa. Przy budowie nowej zastosowano konstrukcję żelbetonową, która była jedną z pierwszych tego typu na Dolnym Śląsku. Na północnej ścianie znajduje się tablica odsłonięta w 1982r. poświęcona żołnierzom polskim poległym na frontach II wojny światowej i kombatantom.

 

4. Kamienice w Rynku – Gryfów Śląski

Gryfowskie mieszczańskie kamieniczki to domy murowane z łamanego kamienia, zazwyczaj węższą ścianą szczytową usytuowane od ulicy i ze względu na ograniczoną szerokość fasady rozbudowane kilku traktami w głąb parceli. Pierwsze kamieniczki tworzyły podcienia. Wygląd dzisiejszego miasta jest przede wszystkim wynikiem zmian , które zaszły w XVIII w. Kamieniczki przybrały barokową formę. Zlikwidowano podcienia. Duży walor dekoracyjny miały zabezpieczające parter kute kraty żelazne( w portalach i w oknach ). W wielu kamienicach zachowały się bogato zdobione kamienne portale. Ogólnie rzadkim na Śląsku jest barokowy wykusz obejmujący narożnik XVIII – wiecznego budynku u zbiegu ulic Bankowej i Felczerskiej. Pod koniec stulecia zrezygnowano z ozdobnego wystroju fasad zadowalając się portalem sklepionym. Znajdujemy go w większości domów przy ulicy Felczerskiej i Bankowej. Kamienica Rynek 33- Gryfów Śląski Była to kamienica rodu kupieckiego Kluge. Nad wejściem do kamienicy w portalu znajduje się tablica informująca o kwaterunku, w sierpniu 1875r.generała-feldmarszałka wojska pruskiego Helmuta Karola Bernarda von Moltke ( 1800-1891) i jego sztabu. Pełnił on w latach 1857-88 funkcję szefa Sztabu Generalnego. Obecnie w kamienicy mieści się Centrum Informacji Turystycznej.

 

5. Pozostałości obwarowań miejskich – Gryfów Śląski

Dzięki  księciu Bolkowi I Świdnickiemu, który lokował miasto na prawie niemieckim miasto zostało otoczone, ok. 1300 roku, murami obronnymi, przy których powstał  również zamek W 1404r. zostały podwyższone, w 1786r. miasto było otoczone murem z 5 bramami : Lubańską, Lwówecką , Żytawską, Kościelną i Garncarską .Dwie ostatnie od 1756r. były zamurowane. Ostatecznie po 1832r. bramy rozebrano wraz z częścią murów. Do dzisiaj zachowały się jedynie ich fragmenty.

 

6. Pomnik ku czci 63 Rosjan – Gryfów Śląski

Pomnik znajduje się na cmentarzu parafialnym w  pobliżu Kościoła cmentarnego.. Wykonany z kamienia. Składa się z półkuli wtopionej w sześcian. Boki sześcianu pokrywają napisy, front mieści insygnia wojenne. Postawiony ku czci 63 Rosjan poległych w czasie walki o miasto z wojskami francuskimi w 1813r Ich ofiarność uratowała mieszkańców Gryfowa Śl. przed zaplanowanym przez wojska francuskie spaleniu miasta o czym informują napisy na pomniku.

 

7. Fontanna – Gryfów Śląski, Rynek

Dla upamiętnienia faktu, że miasto otrzymało wodociągi w 1905r ufundowano  w 1908r kamienną rzeźbę z fontanną. Wykonana została przez berlińskiego artystę Arnolda Kunne. Fontanna ma kształt kolumny, u podstawy, której stoją cztery gryfy- symbole miasta. Jej szczyt zakończony jest flankami muru obronnego, zaś poniżej jego wykonane z brązu: herb Gryfowa, neptun i nimfa morska Nereida. Przy kolumnie figury gryfowskich uczniów wykonane z brązu.

 

 

 

8. Zamek Gryf – Proszówka  ( gmina Gryfów Śląski )

W południowej części wsi, na bazaltowym stożku posiadającym znakomite warunki obronne, na wysokości ok. 462 m n.p.m. wznoszą się ruiny zamku Gryf. Najprawdopodobniej budowniczym zamku był w 2 poł. XII w. Bolesław Wysoki, a dalszą rozbudowę  zamek zawdzięcza  Henrykowi Brodatemu. W późniejszych wiekach był własnością rodu Schaffgotschów.  Stanowił ważny punkt militarny w celu obrony kraju przed najazdami Czechów.
Zamek dzielił się na trzy części: wysoki, średni i dolny. Z górnego zamku rozciąga się piękny widok na dolinę Kwisy, Góry i Pogórze Izerskie oraz Karkonosze. Od XVIII w. zamek został opuszczony i popadał w ruinę.
U podnóża zamku w latach 1799-1800 został zbudowany pałac i budynek administracyjny w pobliżu folwarku, przy budowie wykorzystano materiał z rozbiórki zamku Gryf. Na wzgórzu zamkowym powstał wówczas park krajobrazowy.

9. Kaplica Św. Anny ( Leopolda ) – Proszówka ( gmina Gryfów Śląski )

Kaplica pochodzi z 1657r. Na górze ,na której stoi kaplica znajdowała się aleja spacerowa. Według legendy żona Krzysztofa Leopolda von Schaffgotsch, Agnieszka, miała zgubić, podczas spaceru obrączkę ślubną. Gdy obrączka się odnalazła postawiono w tym miejscu kaplicę. W 1666 r. została poświęcona przez biskupa wrocławskiego. Obecna kaplica, wybudowana w stylu barokowym, powstała w 1780r., na miejscu poprzedniej spalonej.

 

10. Zamek Podskale – Rząsiny ( gmina Gryfów Śląski )

Znajdują się tu ruiny rycerskiego zamku Podskale. Został on zbudowany z kamienia na  skalistym wzgórzu, prawdopodobnie w XIV w. W XV w. Stanowił on własność Krzysztofa von Talkenberga. W 1479 r. zamek został zdobyty i zniszczony przez wojska króla węgierskiego oraz mieszczan śląskich i łużyckich. Do teraz zachowały się fragmenty wieży i murów wykonanych z  kamiennych ciosów.

 

11. Pałac – Wolbromów  ( gmina Gryfów Śląski)

Pałac z parkiem typu swobodnego z XIX w.

 

12. Kościół filialny Jana Niepomucena – Wolbromów ( gmina Gryfów Śl.)

Kościół z XVI-XVIII w. We wnetrzu kościoła zachowała się kamienna renesansowa chrzcielnica z XVIw. i barokowy ołtarz.. W murze okalającym kościół znajdują się nagrobki rycerskie z XVI i XVIIw. Oraz barokowe płyty nagrobne z XVIIIw.

 

13. Kościół Nawiedzenia  NMP – Ubocze ( gmina Gryfów Śląski ) 

Kościół z 2 poł. XVI w. z zachowanym drewnianym stropem, renesansowym ołtarzem drewnianym 1623r,amboną z 1589 r. i epitafiami z XVIIIw.

 

14. Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej – Rząsiny ( gmina Gryfów Śl.)

Kościół pochodzi z 1 poł. XVIII w. Wybudowany w stylu barokowym jako kościół ewangelicki. Restaurowano go w latach 1974-76. Znajduje się tu piękna chrzcielnica z poł. XVI w.  o cechach późnogotyckich i wczesnorenesansowych , trzy bogato zdobione późnogotyckie tryptyki ołtarzowe ( 1410, XV i XV/XVI w.) i renesansowa
ambona (1584). W ścianach tkwią  ciekawe renesansowe epitafia, w tym drewniane .

 

15.Ruiny kościoła katolickiego  – Rząsiny ( gmina Gryfów Śląski)

Ruiny gotyckiego kościoła  z XIV – XV w. W 1972 r. kościół spłonął. Z pierwotnie bogatego renesansowego wnętrza ocalało jedynie przyścienne kamienne sakramentarium ze schyłku gotyku. Obok renesansowa plebania z 2 poł. XVI w., częściowo przebudowana w 1710 r

 

16. Dwór – Rząsiny ( gmina Gryfów Śląski )

Dziś dom kolonijny z 2 poł. XVI w., znacznie zmieniony na przełomie XIX i XX w. Jest to  budowla trzykondygnacyjna z ryzalitem na osi i czterospadowym dachem. Zachowały się renesansowe obramienia okien i drzwi oraz sklepienia kilku sal na parterze. Otoczony jest pozostałościami parku krajobrazowego. Obecnie jest własnością prywatną.