Wieża

Wieś łańcuchowa na lewym brzegu Kwisy, naprzeciwko Gryfowa Śl. Nieco rozproszona zabudowa Wieży (niem. Wiesa, od 1937 r. Wiese) znajduje się na wysokości 315-330 m n.p.m. W Wieży mieszkały na koniec czerwca 2008 r. 332 osoby.

 

Wieża założona została prawdopodobnie w II połowie XIII w. przez kolonistów niemieckich. Najstarszy, zachowany dokument wymieniający jej nazwę pochodzi z 1294 r. (w niektórych źródłach podawana jest data 1346 r.). Już wtedy zapewne należała do włości zamku Czocha. Od 1451 do 1703 r. znajdowała się w rękach Nostitzów a potem Üchtritzów i wielu innych właścicieli. W 1497 roku szalała tu zaraza. Ciężkie chwile mieszkańcy Wieży przeżywali podczas licznych powodzi a także wojny 30-letniej. Do 1815 r. Wieża była miejscowością przygraniczną, w przeciwieństwie do Gryfowa Śl. należała do Saksonii. Kościół parafialny powstał przed 1346 r. w górnej części wsi. Od ok. 1526 r. był to zbór protestancki, który od roku 1654 pełnił rolę kościoła ucieczkowego dla protestantów z okolicznych miejscowości śląskich. Drugi kościół ewangelicki, graniczny wybudowany w 1669 r. w dolnej części wsi służył przede wszystkim mieszkańcom Gryfowa Śl. Przybywali tu wierni nawet z okolic Jeleniej Góry. Na przełomie XVII i XVIII w. Dolna Wieża była znaczącym ośrodkiem pietyzmu . Jego głównym przedstawicielem był tu pastor Johann Christoph Schwedler (1672-1730). Wywarł on duży wpływ na twórczość znanego niemieckiego teologa protestanckiego, poety i autora wielu znanych pieśni religijnych tej doby Nicolausa Zinzendorfa (1700-60). Niestety, oba kościoły zostały zniszczone – kościół w Górnej Wieży 8.5.1946 r. a w Dolnej Wieży w 1949 r. Wieś nękana była wielokrotnie kwaterunkami i przemarszami wojsk podczas wojen śląskich i napoleońskich. Grunty wsi zajmują 436 ha. We wsi czynny był niegdyś kamieniołom bazaltu.

 

W Wieży w 1706 r. zmarł w wieku 83 lat Eugenio Casparini (właściwie Johann Eugen Caspar) znany budowniczy organów. Pochodził on z Łużyc. Nauczywszy się zawodu od ojca jeszcze jako młodzieniec wywędrował do Włoch, gdzie zmienił nazwisko i przeszedł na katolicyzm. Działał przede wszystkim w Padwie ale też w Wenecji, Trydencie, Trieście, Brixen, Meranie. Cesarz Leopold I nadał mu tytuł nadwornego organmistrza cesarskiego. Pod koniec życia Casparini powrócił na Łużyce, przeszedł z powrotem na protestantyzm i zbudował słynne „Słoneczne Organy” w kościele św. św. Piotra i św. Pawła w Görlitz. Według jego planów jego syn, Adam Horatius wybudował organy w kościele św. św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze a potem już samodzielnie m.in. na Jasnej Górze w Częstochowie, we Wrocławiu i Legnickim Polu. Również jego syn a wnuk Eugenio Caspariniego, Adam Gottlob Casparini był znanym organmistrzem, który działał głównie w Prusach Wschodnich i w Wilnie.